More

    Historyczne kroki Sławomira Pegzy – gwiazda polskich wyścigów Inter Royal Lady jest kryta ogierami światowej klasy

    Była nazywana Królową Służewca. W latach 2019-2020 Inter Royal Lady w treningu Adama Wyrzyka wygrała w Polsce dla Sławomira Pegzy 10 wyścigów na 11 startów (większość z dużą przewagą), jedynie w pamiętnym i dramatycznym Derby 2020 pod Joanną Wyrzyk zajęła drugie miejsce, minimalnie ulegając Night Thunderowi, dosiadanemu przez Szczepana Mazura. Karierę torową zakończyła ósmym miejscem w elitarnej Prix de l’Opera G1 w Paryżu w dniu Nagrody Łuku Triumfalnego, do którego miała wstępne zgłoszenie. Sławomir Pegza postanowił dać swojej gwieździe szansę na najwyższym europejskim poziomie. Na starcie kariery hodowlanej Inter Royal Lady została pokryta najdroższym ogierem we Francji i dwukrotnym championem reproduktorów w tym kraju – Siyounim. Z tego połączenia w 2023 roku urodził się ogierek Imperior.

    Obecnie siedmioletnia klacz jest źrebna ogierem Sea The Stars, jednym z najlepszych koni w historii wyścigów i hodowli, półbratem epokowego Galileo, a ojcem tak znakomitych koni jak Stradivarius, Baaeed, Hukum, Crystal Ocean, Taghrooda, czy Harzand. Termin wyźrebienia zaplanowany jest na początek kwietnia, a Inter Royal Lady w tym roku ma być kryta ogierem Lope de Vega, zwycięzcą dwóch francuskich klasyków – Poule d’Essai des Poulains (2000 Guineas) i Prix du Jockey Club (Derby).

    Inter Royal Lady już w roli matki stadnej. Fot. archiwum Sławomira Pegzy

    Urodzona w Irlandii 17 marca 2017 roku gniada Inter Royal Lady (Holy Roman Emperor – Fearn Royal po Ali-Royal) została zakupiona przez Sławomira Pegzę na aukcji roczniaków Goffs Sportsman’s Sale jesienią 2018 roku za 25 tysięcy euro. Rok wcześniej, jako odsadek, nie została sprzedana na aukcji firmy Goffs, licytacja doszła do 22 tysięcy euro. Jej hodowcą jest Fergus Cousins.

    Inter Royal Lady trafiła do treningu Adama Wyrzyka. Jako dwulatka ta średniego wzrostu, ale dość silna klacz (wymiary z wiosny 2019 to 156-180-18), była niepokonana w sześciu startach – wygrywając oprócz debiutu (bardzo łatwo o 5,5 długości od Karlona) nagrody: Dorpata (o 3,5 długości od ogiera Fiburn F), Skarba (1,5 długości przed Fiburn F), Dakoty (4,5 dł. przed Fiburn F), Ministra Rolnictwa (dowolnie o 9 długości przed Fiburn F) i Efforty (o 6 długości od I Belive in Angels). W pierwszym i w dwóch ostatnich startach dosiadała jej Joanna Wyrzyk, w trzech pozostałych Stefano Mura.

    Inter Royal Lady wygrała pod Joanną Wyrzyk wiele wyścigów dowolnie lub bardzo łatwo

    W wieku trzech lat we wszystkich pięciu startach w Polsce jeździła na niej Joanna Wyrzyk. Ta para zaczęła od zwycięstwa w Nagrodzie Strzegomia, pokonując o 3,5 długości Timemastera, wybranego później Koniem Roku 2020 w Polsce. W klasycznej Nagrodzie Wiosennej Inter Royal Lady zrobiła defiladę, odjeźdżając od Seririo aż o 14 długości. W Soliny zwyciężyła bardzo łatwo o 4,5 długości przed Frantic.

    Do Derby 2020 na Służewcu stanęła w roli faworytki, mimo że był to też bardzo silny rocznik ogierów, a dystans 2400 metrów trochę powyżej jej optimum dystansowego, co jednak rekompensowała jej wielka klasa. Wiele osób zastanawiało się dlaczego klaczy nie dosiadał wielokrotny czempion dżokejów w Polsce Szczepan Mazur. Stało się tak ponieważ Sławomir Pegza obiecał Joannie Wyrzyk, że pojedzie na Inter Royal Lady w biegu o Błękitną Wstęgę, bo miała szansę zostać pierwszą kobietą w historii, która wygra w Polsce Derby. Słowa dotrzymał i jak nam powiedział, nie żałuje tej decyzji, bo słowo jest dla niego najważniejsze.

    Walka w Derby była porywająca od startu do samego celownika. Silny, ale trochę oporny Night Thunder już na ostatnim zakręcie musiał być mocno jechany przez Szczepana Mazura. Wydawało się, że finiszująca od pola klacz ma pewne zwycięstwo. Jednak na finiszu ogier pokazał wielką waleczność, Mazur zaprezentował znakomity silny posył (został też ukarany za nadużywanie bata) i ostatecznie syn Nathaniela pokonał błyskotliwą klacz o pół długości. Za Inter Royal Lady finiszowały trzy świetne konie ze stajni Krzysztofa Ziemiańskiego – Timemaster, Petit i Night Tornado, który jeszcze rozwijał się i nie był wtedy w najwyższej formie.

    Dramaturgia tego Derby była niezwykła, po wyścigu były łzy smutku Joanny Wyrzyk, które jednak rok później przeobraziły się w łzy szczęścia, bo dzielna amazonka dopięła swego i jako pierwsza kobieta w Polsce oficjalnie wygrała ten kultowy wyścig na ogierze Guitar Man po niesamowitej walce z niemiecką Nanią. Wcześniej jako pierwsza mijała celownik w Derby Małgorzata Maroszek na Królowej Śniegu, ale po kontrowersyjnej decyzji klacz została przesunięta za crossing na trzecie miejsce.

    W Derby 2020 zwyciężył Night Thunder o pół długości przed Inter Royal Lady, dla której była to jedyna porażka w Polsce

    4 tygodnie po Derby Inter Royal Lady wygrała pod Joanną Wyrzyk Derby dla klaczy, czyli Oaks, ale musiała się trochę natrudzić. Znowu postraszył ją Szczepan Mazur, który dosiadał Mary Elizabeth, innej klaczy trenowanej przez Adama Wyrzyka. Ostatecznie gwiazda stajni Pegza Horse Racing okazała się lepsza o 0,75 długości.

    W swoim ostatnim, jak się później okazało, występie w karierze Inter Royal Lady po raz pierwszy pobiegła za granicą. Na słynnym paryskim torze Longchamp wystartowała pod Szczepanem Mazurem w rozgrywanej w dniu Nagrody Łuku Triumfalnego (miała wstępne zgłoszenie do tego wielkiego wyścigu, podobnie jak należący do Pegzy Le Destrier, Koń Roku 2023 w Polsce) prestiżowej gonitwie dla klaczy Prix de l’Opera G1 na 2000 metrów.

    Przebiegła na przyzwoitym poziomie, zajęła ósme miejsce w gronie dwunastu czołowych europejskich klaczy, tracąc niewiele ponad 6 długości do zwycięskiej wybitnej Tarnawy (Shamardal – Tarana po Cape Cross), za którą były tak świetne klacze jak Alpine Star, Audarya i Tawkeel. Polska oaksistka pobiła trzy klacze ze statusem black type winner oraz czeską oaksistkę Zariyannkę. IRL otrzymała za ten występ rating 105 funtów w Racing Post oraz 42,5 w handicapie francuskim. Wyhodowana przez księcia Aga Khana Tarnawa w kolejnym starcie wygrała w Stanach Zjednoczonych prestiżowy Breeders Cup Turf.

    Niestety, nie udało się do końca sprawdzić, jaka była rzeczywista wartość Inter Royal Lady na europejskich torach. Wydaje się, że po nabraniu doświadczenia w międzynarodowej rywalizacji mogła bez problemu zyskać status black type, który jest cenny dla kariery hodowlanej, zwłaszcza przy sprzedaży roczniaków od danej klaczy.

    Po zakończeniu startów w wieku trzech lat Inter Royal Lady trafiła do stajni jednego z najlepszych trenerów we Francji – Jeana-Claude’a Rougeta i ten mariaż zapowiadał się frapująco. Niestety, podczas treningów przygotowawczych do sezonu, w kwietniu 2021 roku, tuż przed pierwszym startem (była zapisana do Listed w Tuluzie na 2000 m), odniosła kontuzję i zakończyła karierę wyścigową. Trochę niespełniona, bo mogła osiągnąć jeszcze więcej, ale i tak pozostanie legendą polskich wyścigów. Na 12 startów w karierze Inter Royal Lady wygrała 10 gonitw i 313 600 złotych.

    Inter Royal Lady jest teraz źrebna ogierem Sea The Stars. Fot. archiwum Sławomira Pegzy

    Kariera hodowlana Inter Royal Lady zaczęła się równie spektakularnie, jak przebiegała ta torowa. Można powiedzieć, że historia dzieje się na naszych oczach, bo właściciel klaczy Sławomir Pegza zdecydował się na kroki, które są w pewnym sensie przełomowe dla polskiej hodowli. Jest pierwszym w historii polskim właścicielem, który wysłał swoją klacz do krycia ogierami najwyższej światowej klasy.

    Na początek Inter Royal Lady została pokryta znakomitym ogierem Siyouni (Pivotal – Sichilla po Danehill), który był bardzo dobrym milerem, a obecnie jest najdroższym reproduktorem stacjonującym we Francji. Wygrał jako dwulatek Prix Lagardere G1, jako trzylatek był drugi w Prix Jean Prat G1 na 1600 m. Siyouni okazał się wybitnym reproduktorem, stanówka nim rosła od 7 tysięcy euro na starcie w 2011 roku do 140 tysięcy euro w latach 2021-2022 (Haras de Bonneval) i 150 tysięcy w 2023 roku. W tym sezonie za pokrycie klaczy Siyounim trzeba będzie zapłacić już okrągłe 200 tysięcy euro.

    Siyouni

    W latach 2016-2017 Siyouni zajmował trzecie miejsce w rankingu najlepszych reproduktorów we Francji, w dwóch kolejnych sezonach drugą pozycję, a w latach 2020 i 2021 został championem. W sezonie 2022 lepszy był tylko Frankel, a w ubiegłym roku Siyouni uplasował się na trzecim miejscu za ojcem niepokonanego Ace Impacta – Cracksmanem i Frankelem.

    Najlepsze konie po Siyouni to St. Mark’s Basilica (rating 128 funtów, koń roku 2021 na świecie, triumfator we Francji 2000 Guineas i Derby na 2100 m, a w sumie 5 razy G1), Sottsass (wygrał francuskie Derby i Łuk), City Light, Ervedya, Al Hakeem, a w 2023 roku na znakomitym poziomie biegały Paddington i Tahiyra.

    Inter Royal Lady była kryta ogierem Siyouni dwa razy – w latach 2021 i 2022, gdy cena stanówki wynosiła 140 tysięcy euro. Za pierwszym razem się nie udało, ale 12 lutego 2023 roku z połączenia polskiej czempionki z najlepszym ogierem we Francji urodził się w tym kraju gniady ogierek, który został nazwany Imperior. Jest w ładnych, dość długich liniach, z czasem nabrał na siebie masy, obudował się mięśniami, zaokrąglił i sprawia wrażenie mocnego roczniaka.

    Urodzony w lutym 2023 roku ogierek Imperior, syn ogiera Siyouni i klaczy Inter Royal Lady. Fot. archiwum Sławomira Pegzy

    Sama Inter Royal Lady była bardzo szybką klaczą, Siyouni (syn sprintera/milera Pivotala) daje niezwykle szybkie i klasowe potomstwo, więc takie predyspozycje powinien też mieć Imperior, który na dodatek posiada cenny i bliski inbred 3×3 na wybitnego ogiera Danehill, który w XXI wieku jest chyba największym źródłem szybkości w rasie koni pełnej krwi angielskiej. Danehill jest m.in. ojcem matki niepokonanego Frankela (z tego samego nicku Galileo x Danehill jest też ogier Proud And Regal, który w sezonie 2024 będzie krył w Golejewku).

    Inter Royal Lady we Francji przebywała w pensjonacie w stadninie Arcadia Elevage, a w Irlandii w Coolagown Stud. Po urodzeniu Imperiora w 2023 roku została pokryta w irlandzkiej Gilltown Stud ogierem Sea The Stars (Cape Cross – Urban Sea po Miswaki), jednym z najlepszych koni w historii wyścigów i hodowli, półbratem epokowego Galileo. W ubiegłym roku stanówka tym wspaniałym reproduktorem kosztowała 180 tysięcy euro. Nasza wicederbistka ma termin wyźrebienia na 4 kwietnia 2024 roku i polscy kibice zapewne będą przeżywać dreszczyk emocji na myśl jaki koń może się urodzić z połączenia Inter Royal Lady z Sea The Starsem.

    Sea The Stars był wybitny na torze, na 9 startów wygrał 8 wyścigów i 4,4 mln funtów, w tym najbardziej prestiżowe z możliwych – angielskie Derby i Nagrodę Łuku Triumfalnego w Paryżu. Przegrał tylko w debiucie jako dwulatek, kiedy był czwarty na 1400 metrów w Curragh, długość za Driving Snow. Jego potomstwo najlepiej czuje się zwykle na długich lub średnich dystansach. Zaskoczeniem dla wielu osób było, że wybitny syn Sea The Starsa – Baaeed seryjnie wygrywał gonitwy na 1600 metrów, bo Sea The Stars słynął dotąd głównie z potomków zwyciężających najczęściej na długich dystansach.

    Sea The Stars

    Trzykrotny zwycięzca Ascot Gold Cup Stradivarius najlepiej czuł się nawet na 4000 metrów (ale on był od długodystansowej matki). Baaeed z kolei po stronie matki ma dużo szybkości, a gdy uważnie prześledzimy karierę Sea The Starsa na torze, to okazuje się, że najwyższe ratingi otrzymał on nie za Epsom Derby (124 funty, niecałe dwie długości za nim był Fame and Glory), czy nawet Nagrodę Łuku Triumfalnego (132, dwie długości przed Youmzainem) na 2400 m, które były średnio obsadzone, jak na klasę tych wyścigów, ale w wygranych gonitwach na średnim dystansie 2000 m – Irish Champions Stakes (138 funtów) i Eclipse Stakes (135).

    Sea The Stars od początku kariery stadnej w 2010 roku kryje w irlandzkiej Gilltown Stud. Prze pierwsze 5 lat cena stanówki wynosiła 85 tysięcy euro, a później rosła przez 125 tysięcy, 135, 150, 180 do 200 tysięcy w 2024 roku.

    Najlepsze konie po ogierze Sea The Stars to: Baaeed (11 startów, 10 zwycięstw, kosmiczny rating 136 funtów), Crystal Ocean (RPR 129), Stradivarius, Cloth of Stars, Taghrooda, Harzand, Zelzal, Sea the Moon (niemiecki derbista, ojciec ogiera Westminster Moon, polskiego derbisty 2023 oraz klaczy Moonu, która w treningu Macieja Janikowskiego wygrała wyścigi rangi G3 i Listed we Włoszech), Emily Upjohn, a w ostatnim sezonie brat Baaeeda Hukum, który po porywającej walce ograł irlandzkiego derbistę Westovera w King George VI And Queen Elizabeth Qipco Stakes G1 i poszedł na reproduktora do Japonii.

    Bracia Andrzej i Ryszard Zielińscy mają w hodowli córkę Sea The Starsa – Nemezis, która wygrała dla nich polskie Derby i Oaks. Ta klacz, pochodząca z rodziny Northern Dancera (2-d) i idąca wprost od epokowej w hodowli Natalmy, została zakupiona jako roczniaczka za 80 tysięcy euro. W ubiegłym roku urodziła we Francji źrebaka po Baliosie i była tam stanowiona ogierem Victor Ludorum (po Shamardal), zwycięzcą francuskiego klasyku 2000 Guineas. Do stadniny Pegaz została zakupiona też, po niezłej karierze w Wielkiej Brytanii, siostra Nemezis – Victoria Drummond.

    Inter Royal Lady na pastwisku. Fot. archiwum Sławomira Pegzy

    Sławomir Pegza, bracia Zielińscy, Krzysztof Goździalski, to można powiedzieć awangarda wśród polskich hodowców. Swoje klacze wysyłają do renomowanych europejskich stadnin pod wysokiej klasy ogiery, a ich konie od lat są też trenowane we Francji. W tym roku dwa bardzo dobre konie ze stajni Pegzy na Partynicach – Hipop de Loire i Plontier – trafiły do Irlandii do znakomitego trenera koni płotowych i przeszkodowych – Williego Mullinsa.

    Jeśli wszystko szczęśliwie się ułoży, Inter Royal Lady w sezonie stanówkowym 2024 będzie kryta kolejnym bardzo dobrym ogierem, wyhodowanym w niemieckiej stadninie Ammerland – Lope de Vega (Shamardal – Lady Vettori po Vettori), zwycięzcą dwóch francuskich klasyków – Prix du Jockey Club (French Derby) i Poule d’Essai des Poulains (French 2000 Guineas). Jego najwyższy rating to 121 funtów.

    W 2011 roku Lope de Vega zaczął kryć w Ballylinch Stud w Irlandii po 15 tysięcy euro, a cena stanówki od sezonu 2015 rosła lawinowo do 125 tysięcy euro w latach 2021-2024. Na świecie najlepsze konie po nim to: Santa Ana Lane (rating 127 funtów), Vega Magic, Belardo (ojciec Abelarda F), Dreamloper, Phoenix of Spain, The Right Man, Lope Y Fernandez, Place Du Carrousel. Polskim właścicielom nie udało się trafić po nim konia z wysokiej półki. Dwa wyścigi w Polsce wygrał Legionary, po jednym Dark Desire i Spear Dancer, a Iness i Rouse żadnego.

    Lope de Vega

    Ciekawe będzie to połączenie Inter Royal Lady z ogierem Lope de Vega, który ma silny podwójny dolew krwi Machiavelliana (z super rodziny reproduktorów 2-d od Natalmy, jak Northern Dancer, Danehill i Halo). Będzie to dość rzadkie, a mocne połączenie dwóch cenionych Sire Line, bo zarówno Inter Royal Lady jak i Lope de Vega wywodzą się z rodziny nr 11, a do tego z „jedenastki” blisko w tym rodowodzie jest świetny Giants Causeway. Jednak równowaga między Sire Line i Running Line – na podstawie teorii Bruce’a Lowe, którą w praktyce z powodzeniem stosował w hodowli Federico Tesio – będzie u przyszłego źrebaka zachowana, bo blisko będą trzy ogiery z rodzin Running Line: Shamardal z jedynki, Holy Roman Emperor z czwórki i Vettori z rodziny nr 5.

    Ojciec Inter Royal Lady – Holy Roman Emperor (po Danehill, synu Danziga, od L’On Vite po Secretariat) był championem dwulatków w Europie (w starszym wieku już nie biegał), wygrał na 7 startów 4 wyścigi i 764 tysiące dolarów dla Johna Magniera, głównego właściciela słynnej stadniny Coolmore i byłego właściciela Manchesteru United. Wygrał dwie gonitwy G1 – we Francji Gran Criterium, a w Irlandii Phoenix Stakes, był też drugi w Anglii w stojącym wysoko w hierarchii Dewhurst Stakes G1 (rating 125 funtów).

    Zaczynał kryć w 2008 roku w Coolmore od 35 tysięcy euro, w tym sezonie jako dwudziestolatek kryje po 8 tysięcy euro w Castle Hyde Stud, oddziale Coolmore. Przez te lata dał kilkadziesiąt koni black type z ratingiem powyżej 100 funtów, cztery z nich przekroczyły 120 funtów – Beauty Only, Designs On Rome, Numerian i Romanised, ceniony jest też Morandi. Konie po nim zwykle najlepiej czuły się na dystansach w granicach 1600 m.

    Holy Roman Emperor – ojciec Inter Royal Lady

    Holy Roman Emperor ma świetne notowania na polskim rynku. Biegało po nim w Polsce 17 koni, z których 14 zwyciężało. Holy Roman Emperor odznaczył się w Polsce jako ojciec tak znakomitych koni jak Inter Royal Lady, Emperor Ajeez, Wedding Ring, czy skuteczne na trochę niższym poziomie La Factrice, Mourtajez, Gran Emperor, Donnia, Gloria F, Imperator Antonius, a obiecująca jest Serines, która należy do Sławomira Pegzy i w jednym starcie w wieku dwóch lat w sezonie 2023 w ładnym stylu wygrała swój wyścig.

    Matka Inter Royal Lady – urodzona w 1999 roku Fearn Royal (Ali-Royal – Sparrowhawk po Doyoun) była dobrą klaczą wyścigową, co ciekawe uzyskała taki sam rating jak jej córka – 105 funtów. Trenowana w Irlandii przez Petera Caseya Fearn Royal na 41 startów wygrała 3 wyścigi i 127 tysięcy funtów. Zwyciężyła jako pięciolatka w Knockaire Stakes LR na 1400 metrów, była też druga w Coolmore Concorde Stakes G3 na 1500 m.

    Fearn Royal urodziła siedem koni, z których zwyciężało pięć, a zdecydowanie najlepsza była Inter Royal Lady. Poza nią przyzwoicie biegał jej pełny brat Shabra Emperor, który na 95 startów wygrał 8 mniejszych wyścigów i 58 tysięcy funtów (RPR 86). Ratingi w granicach 76-78 funtów miały trzy córki Fearn Royal – Oasis Fire, Rosie Royale i Our Way Only, a Princess Tamay, która wygrała dwa wyścigi, została oceniona na 66.

    Babka Inter Royal Lady – Sparrowhawk wygrała jeden wyścig, a w hodowli poza Fearn Royal nie dała ciekawych koni. Dobra wyścigowo była natomiast prababka polskiej oaksistki 2020 – Sparrow’s Air, która wygrała Radley Stakes LR i była trzecia w prestiżowym Yorkshire Oaks G1. Najlepszymi końmi z tej odnogi rodziny 11-f były Kesar Queen (wygrała Coronation Stakes G2, była trzecia w 1000 Guineas Stakes G1 i Prix de l’Opera) oraz Marchand d’Or, champion sprinterów w Europie w latach 2006 i 2008, zwycięzca pięciu gonitw G1. W Polsce z tej rodziny wyróżniła się też klacz Endorphin, która wygrała dla rodziny Gorczyców Nagrodę Wiosenną.

    Stosunkowo mało znanym w Polsce (i ogólnie na świecie), a ciekawym ogierem jest ojciec Fearn Royal, a dziadek Inter Royal Lady – Ali-Royal (Royal Academy – Alidiva po Chief Singer). Ten urodzony w 1993 roku w Irlandii koń biegał 16 razy, wygrał 7 wyścigów i 202 tysiące funtów. Jego największymi sukcesami były zwycięstwa w Sussex Stakes G1 i Earl of Sefton Stakes G3, poza tym był drugi w Lockinge Stakes G1 i trzeci w Queen Anne Stakes G2 podczas Royal Ascot. W 1997 roku został championem starszych koni w Anglii na dystansach od 1400 do 1900 metrów.

    Imperior z mamą i opiekunką. Fot. archiwum Sławomira Pegzy

    Półbratem ogiera Ali-Royal był świetny Taipan, champion w Niemczech i we Włoszech, który dwa razy wygrał Preis von Europa G1 i dwa razy Premio Roma G1. Przez cztery sezony (1998-2001) Ali-Royal krył w Castle Hyde Stud w Irlandii, a później został sprzedany do Australii, gdzie jednak szybko padł i nie został w pełni sprawdzony jako reproduktor. A potencjał miał chyba bardzo duży, bo w tej nielicznej stawce dał jednak osiem koni z ratingiem ponad 100 funtów, w tym ogiera Tout Seul (jako dwulatek wygrał Dewhurst Stakes G1, a w klasyku 2000 Guineas był czwarty, tylko 1,5 długości za zwycięskim Refuse To Bend) ocenionego aż na 122 funty.

    Najlepsze konie z rodziny 11-f (klaczy Kermesse):
    Na świecie: Casual Look (Fashion Statement), Colombo (Butiaba, Ellangowan), Durandal, Wild Pigeon, Miss Grillo (Meadow Court), Sweet Solera, Plack (Midas, Aunt Edith), Arctic Wind (Patriot King), Suntop, Blind Luck, Keystone, Burnt Brown, Kesar Queen, Marchand d’Or.
    W Polsce: Inter Royal Lady, Endorphin, Fluid.

    Robert Zieliński

    Na zdjęciu tytułowym urodzony w 2023 roku ogierek Imperior, syn ogiera Siyouni i klaczy Inter Royal Lady. Fot. archiwum Sławomira Pegzy

    Udostępnij

    Powiązane artykuły

    Zbliżające się wydarzenia

    Najnowsze artykuły