Dżokej Jiri Palik sensacyjnie wygrał w 2008 roku Derby na Służewcu na Rutenie. W lipcu 2022 roku poprowadził do zwycięstwa w Derby Słowacji Gaspariniego, syna Eagle Topa, którego potomstwo biega również w Polsce. Co cenne i rzadkie za naszą południową granicą, Gasparini jest koniem czeskiej hodowli i pokonał całą koalicję koni importowanych z Europy Zachodniej. W niedzielę 2 lipca na Służewcu zobaczymy i Palika i Gaspariniego. Słowacki derbista zmierzy się z najlepszymi czteroletnimi i starszymi końmi w Polsce w prestiżowej Nagrodzie Prezesa Totalizatora Sportowego na 2600 metrów. Wydaje się być zbliżony poziomem do naszej czołówki.
Palik pojedzie nie tylko na Gasparinim, ale będzie miał szansę po raz kolejny wygrać Derby w Polsce. Dosiądzie bowiem świetnej pochodzeniowo, liczonej w tej najważniejszej gonitwie dla trzylatków klaczy Migliore Speranza, która jest córką słynnego Churchilla, tak jak klasyczni zwycięzcy z Francji – derbista 2022 Vadeni, czy oaksistka 2023 Blue Rose Cen.
W 2008 roku doszło do jednej z największych sensacji w historii polskiego Derby. Po Błękitną Wstęgę sięgnął, sprowadzony z USA przez reżysera filmowego Wiesława Saniewskiego, siwy Ruten, dla którego triumf w Derby był… pierwszym zwycięstwem w karierze. Wcześniej nie dał rady nawet w gonitwach trzeciej grupy, był bowiem późny i miał kłopoty z nogami. Ruten to ojciec Neverlanda, który w ubiegłym roku wygrał Nagrodę Prezesa Totalizatora Sportowego.
Rutena do sensacyjnego zwycięstwa poprowadził wtedy czeski dżokej Jiri Palik. Z kolei 17 lipca 2022 roku Palik dokonał kolejnego spektakularnego wyczynu – wygrał słowackie Derby na wyhodowanym w Czechach Gasparinim (Eagle Top – Galantery po Tobougg), który był czwartą grą (6,3:1) w stawce trzynastu koni, mimo że wcześniej wygrał tylko dwa wyścigi trzeciej kategorii w Czechach. Gaspariniego trenuje Jan Demele.
W czeskim Derby syn Eagle Topa nie wystartował, ponieważ nie znalazł się w gronie szesnastu zakwalifikowanych koni. Przed ostatecznym zapisem do Derby w Pradze 15 maja był trzeci w Memoriale Frankenberga (gonitwa I kategorii na 2200 m), a wcześniej jako dwulatek wygrał we wrześniu wyścig trzeciej kategorii na 1200 m. W tej sytuacji 26 czerwca, w dniu czeskiego Derby, zamiast walczyć w tej prestiżowej gonitwie, pobiegł w wyścigu trzeciej kategorii na 2400 m i będąc w nim jedynym trzylatkiem wygrał z 4-letnimi i starszymi końmi w czasie 2 min 31,9 s, czyli o 1,8 s słabszym od czasu zwyciężczyni Derby – Queen of Beaufay.
W Derby w Bratysławie Gasparini pokonał w walce o pół długości, wyhodowanego we Francji, dosiadanego przez znanego z występów na Służewcu Vaclava Janacka – Darling In Pink (Outstrip – Develyn po Pivotal), który w czeskim Derby był trzeci. Pracujący na co dzień w Hiszpanii Janacek w niedzielę 2 lipca pojedzie na Służewcu we wszystkich najważniejszych gonitwach – w Derby dla folblutów na Kalindanie, w Derby dla koni arabskich na francuskim Monaasibie, w Nagrodzie Prezesa TS na polskim derbiście 2022 Jolly Jumperze i w Memoriale Jurjewicza na Caro Giorgio.
Pula nagród w Derby Słowacji, wygranym przez Gaspariniego w 2022 roku, wynosiła 40 tysięcy euro, z tego 18 tysięcy dla właściciela zwycięskiego konia, płatnych było siedem miejsc. W czeskim Derby pula nagród wynosiła wtedy 1,8 mln koron (około 348 tysięcy złotych) z tego połowa dla zwycięzcy (około 174 tysiące zł), w tym roku została podniesiona do dwóch milionów koron.
Czas trenowanego przez Jana Demele zwycięzcy słowackiego Derby 2022 na 2400 m – 2 min 30,46 s na torze określonym jako dobry (4,0). Po zwycięstwie w Derby w Bratysławie Gasparini został w sierpniu wysłany do Włoch. Zajął pod Palikiem piąte miejsce na 7 koni w Premio Merano LR na 2400 m (dla trzyletnich i starszych koni, a więc ciężkie zadanie, mimo ulgi wagi), tracąc około 9 długości do zwycięzcy, wałacha Panjari.
Później Gasparini pokazał, że jest bardzo dobrym stayerem. Wygrał bowiem dwie gonitwy St. Leger na 2800 metrów w odstępie zaledwie trzech tygodni – 4 września czeski, a 25 września słowacki. W obu wyścigach był dosiadany przez Palika.
W tym roku Gasparini biegał na Słowacji dwa razy i spisał się nieźle, ale nie porywająco. 7 maja w Bratysławie zajął pod Palikiem drugie miejsce w gonitwie Velka Majova Cena na 2400 m, przegrywając o szyję z dobrym pochodzeniowo czteroletnim niemieckim wałachem Orry (Adlerflug – Ormita po Acatenango), którego trenerem i jeźdźcem jest Jaroslav Linek.
Gasparini zrewanżował się Orry’emu 4 czerwca w Wielkiej Nagrodzie Słowacji na 2400 m, wyprzedzając go o długość. Tyle tylko, że Orry był czwarty, a Gasparini trzeci. 2,75 długości przed synem Eagle Topa finiszował pięcioletni Rex of Thunder (trener i dżokej Michal Demo), a wygrał o pół długości czteroletni Aigle Vaillant (dżokej Martin Laube), którego trenuje Lubos Urbanek.
Ten niezły występ Gaspariniego sprawia, że trzeba w niedzielę się z nim liczyć, zwłaszcza, że dystans 2600 m w Nagrodzie Prezesa TS będzie dla niego korzystny. Gdyby startował zdrowy i w formie Night Tornado, to Gasparini raczej nie miałby z nimi szans. Natomiast obecna czołówka starszych koni w Polsce (Petit, Anator, Jolly Jumper, Gryphon, Kaneshya, Good Gift, Le Destrier, Virago Westminster), to są wyścigowce rzetelne, na zbliżonym poziomie, ale poniżej możliwości wygrania Listed na Zachodzie, nawet z problemami na zyskanie statusu black type.
Ojciec Gaspariniego – Eagle Top (Pivotal – Gull Wing po In The Wings) to ogier z jedną z lepszych karier, spośród koni sprowadzonych w ostatnich latach do Europy Środkowo-Wschodniej. W 2017 roku krył przez jeden sezon w Wielkiej Brytanii, a od roku 2018 stacjonował w czeskiej stadninie Strelice, do której sporo klaczy pod niego wysłali polscy hodowcy.
Eagle Top (rating aż 123 funty) jako trzylatek wygrał dla swojej hodowczyni i właścicielki, multimilionerki Lady Bamford, wyścig King Edward VII Stakes podczas Royal Ascot G2 na 2400 m (wyścig ten wygrał też kryjący w Polsce syn Shamardala – Balios). Rok później był drugi w Ascot w słynnym King George and Queen Elizabeth Stakes G1 na 2400 m, czyli najważniejszej gonitwie dla koni starszych w Anglii. Pod Lanfranco Dettorim przegrał tylko o nos do świetnego Postponed.
Eagle Top biegał też w Nagrodzie Łuku Triumfalnego, ale był 15 na 17 koni. W Polsce biegało po nim dotąd 12 koni, z których wygrywało 5 – po dwa wyścigi Modus Vivendi, Trurl (w tym oba konie płotową Nagrodę Rutena) i Jagga, po jednym Nadaal (niestety, jest znacznie słabszy od swojego półbrata Neverlanda) i Katharsis, która 4 czerwca tego roku była czwarta w Nagrodzie Konstelacji (kategoria B) we Wrocławiu na 1907 metrów.
W debiucie we Wrocławiu w 2021 roku Modus Vivendi był drugi za Roc’h Breizhem, a przed późniejszym derbistą Jolly Jumperem, następnie wygrał o 5 długości od Kassara. Jako trzylatek Modus Vivendi był trzeci w Nagrodzie Irandy, dość daleko za Don Kastersem i Taymourem, a następnie dopiero szósty w wyścigu III grupy na Służewcu na 2000 m i został przestawiony przez swojego hodowcę i właściciela Jarosława Zalewskiego na gonitwy płotowe. Od razu w debiucie 16 czerwca wygrał płotową Nagrodę Rutena na Partynicach na 2800 m, ale od tamtej pory nie wyszedł do startu.
Wyhodowana przez Witolda Krzemińskiego Jagga, córka bardzo dobrej Jagabelli (wygrała Oaks na Słowacji, jest rekordzistką toru na Służewcu na 1000 metrów) zwyciężyła w ubiegłym roku w gonitwach III i IV grupy na Służewcu jako trzylatka, w Nagrodzie Novary był czwarta, ale daleko za dwiema pierwszymi klaczami. To ciekawa klacz do hodowli.
Gasparini został wyhodowany w Czechach przez Petra Karlika, a biega dla Tippler Group, która przed laty zakupiła jego matkę Galantery we Francji jako roczniaczkę. Była bardzo przeciętna na torze, biegała 9 razy wyścigi płaskie i osiem stiplowe. Wygrała tylko raz w 2010 roku w debiucie jako dwulatka na 1400 m w gonitwie trzeciej kategorii.
Galantery jest córką ogiera Tobougg (po Barathea, synu Sadler’s Wellsa), który jako dwulatek wygrał dwie gonitwy G1 – Prix Salamandre we Francji i Dewhurst Stakes w Anglii, a jako trzyletni był trzeci w Epsom Derby i drugi w Champion Stakes G1. Gasparini pochodzi z rodziny 1-k, z tej samej odnogi co fenomenalny, niepokonany w czternastu startach Frankel. Siódma matka Frankela – Samovar jest też siódmą matką słowackiego derbisty.
Babka i prababka Gaspariniego są po dwóch znakomitych dystansowych ogierach – Slip Anchor (angielski derbista z 1985 roku od niemieckiej matki z rodziny Schwarzgold) i Trempolino (bliski krewny kryjącego w Polsce ogiera Exaltation, ojca Santo Elmo, piątego w Derby 2022 na Służewcu, a także Dżulietto, Tybeta i Ułana).
Czesi i Słowacy od lat często kupują za granicą bardzo dobre konie wyścigowe, czego przykładem choćby Nagano Gold, ale bardzo rzadko udawało im się samym wyhodować wysokiej klasy konie, choć mieli sporo cennych rodowodowo i dobrze biegających klaczy, a importują też ciekawe reproduktory. W XXI wieku jeszcze nie zdarzyło się, by czeskie lub słowackie Derby wygrał koń wyhodowany na Słowacji. Od 2001 roku do triumfu Gaspariniego tylko trzy razy zdarzyło się, że Derby w Pradze lub Bratysławie wygrał koń czeskiej hodowli (w pozostałych przypadkach były to konie hodowli zagranicznej).
W 2014 roku słowackie Derby wygrał pod Janem Vernerem czeskiej hodowli stadniny w Napajedli – Love Me (Egerton – Lorellai po Look Honey, synu Sadler’s Wellsa, z babki Lakonki po Wolver Heights, który krył w Polsce). Drugim w XXI wieku derbistą z Bratysławy czeskiej hodowli jest w tym roku Gasparini. Derby w Pradze po 2000 roku wygrały tylko dwa konie wyhodowane w Czechach. W 2017 roku był to Joseph (Lando – Josselin po Muhtathir) hodowli Charvat Group, a w 2005 roku klacz Ready For Life (Rainbows For Life – Ready And Able po Red Sunset).
W 2009 roku zarówno czeskie jak i słowackie Derby wygrał polskiej hodowli Age of Jape (Jape – Age of Gold po Belmez), wyhodowany przez rodziny Romanowskich i Konarskich w Strzegomiu. Age of Jape był w Czechach koniem trójkoronowanym. Po II wojnie światowej Derby w Pradze wygrywały też polskiej hodowli: Pink Pearl (1951), Juror (1984) i Barbakan (1992). Derby w Bratysławie, oprócz Age of Jape, wygrał też w 2003 roku wyhodowany w Golejewku Tankred (Who Knows – Tabaka po Pyjama Hunt), który zdobył na Słowacji potrójną koronę.
U nas też ostatnio mamy posuchę jeśli chodzi o wybitne konie wyhodowane w kraju, choć wygląda na to, jakby małymi kroczkami zaczęło się to zmieniać. Ostatnim koniem polskiej hodowli, który wygrał Derby na Służewcu był w Patronus w 2013 roku, który wziął też Wielką Warszawską, w obu przypadkach przed Kundalini (jej syn Kalindan pobiegnie w polskim Derby 2023), także polskiej hodowli. Wcześniej było odwrotnie. Od roku 2000 do 2011 – mimo importów z Zachodu – Derby na Służewcu wygrywały jednak tylko konie polskiej hodowli, z wyjątkiem Rutena w 2008 roku.
W ostatnich kilku latach w najważniejszym u nas wyścigu dla starszych koni – Nagrodzie Prezesa Totalizatora Sportowego triumfowały wyhodowane w Polsce Magnetic i Neverland, sprinty i wyścigi na milę kategorii A wygrywały Jagienka, Incepcja, czy Nikus. Nieźle pokazały się w dwóch ostatnich sezonach w gonitwach dla dwulatków szybkie klacze, wyhodowane w Górach Świętokrzyskich przez Saliha Plavaca – Dakini i Drink Life, a w ostatnią niedzielę Inwestycja. W Derby 2023 wielką nadzieją polskiej hodowli jest syn trójkoronowanego na Służewcu Bush Brave’a – Tarik…
Robert Zieliński
Na zdjęciu tytułowym Gasparini wygrywa słowackie Derby 2022. Fot. Zavodisko.sk